SÓC TRĂNG Chuyên gia, doanh nghiệp nhận định dự án cổng Trần Đề giúp giảm 30-50% phí vận chuyển, song kinh phí quá khó kêu gọi đầu tư, phải cạnh tranh gay gạt.
Những ngày đầu tháng 8, gần 7.000 công nhân tại hai nhà máy của doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu hàng đầu ở miền Tây làm việc tất bật để đưa đơn hàng xuất đi Mỹ, Châu Âu, Trung Quốc…
Ông Trần Thương, 50 tuổi, chủ doanh nghiệp, cho biết hiện mỗi tháng đơn vị xuất khoảng gần 300 container (loại 20 tấn) sản phẩm từ tôm, cá ở miền Tây. Tất cả hàng phải vận chuyển lên các cảng ở TP HCM, Bà Rịa – Vũng Tàu với thời gian 10-12 tiếng, phí 9-10 triệu đồng mỗi container.
“Nếu như có cổng Trần Đề thì khoảng cách từ nhà máy ở Cần Thơ đến đó khoảng 60 km, chỉ mất hai tiếng vận tải và chi phí giảm hơn 50%”, ông Thương nói và cho biết nếu tính thời gian hoạt động gần nhất 20 năm qua, công ty ông tiết kiệm tiền rất lớn, hàng hóa xuất đi nhanh, tăng sức mạnh cạnh tranh.
Chế biến cá tra xuất khẩu tại nhà máy trong Khu công nghiệp Cần Thơ. Ảnh: Cửu Long
Còn ông Phạm Thái Bình, Tổng giám đốc Công ty cổ phần nông nghiệp công nghệ cao Trung An (Cần Thơ), cho biết mỗi năm doanh nghiệp của mình xuất khẩu khoảng 200.000 tấn gạo. Hầu hết hàng xuất phải qua các cảng ở TP HCM.
“Doanh nghiệp xuất khẩu gạo nếu dùng đường bộ chuyển hàng từ Cần Thơ đi cảng ở TP.HCM Chi phí ngốn mỗi chuyến 300.000-400.000 đồng. Nếu có cảng Trần Đề sẽ giảm nửa”, ông Bình nói và cho biết gian vận chuyển hàng hóa đi TP HCM Mỗi chuyến mất cả ngày, khi quá tải có thể lâu hơn, phải cử nhân viên ở lại làm thủ tục; còn cổng Trần Đề chỉ cần hai tiếng.
Đồng bằng Sông Cửu Long đóng góp 50% sản lượng lương thực cả nước. Trong đó vùng chiếm trên 90% lượng gạo xuất khẩu, 60% thủy sản, 70% rau quả. Hàng nhập khẩu tương đương 45% sản lượng xuất khẩu, chủ yếu máy móc, phân hơi, thủy sản phục vụ sản xuất… Gần 70% lượng hàng xuất khẩu về khu vực này đều qua các cảng ở TP HCM, Đông Nam Bộ.
Với lượng hàng hóa như trên, Tổng giám đốc công ty Trung An ước tính lượng hàng ở miền Tây xuất khẩu mỗi năm khoảng 40 triệu tấn. Chỉ tính riêng phí trung chuyển từ các địa phương trong vùng đến các cảng ở TP HCM, Đông Nam Bộ mỗi năm ngốn hàng triệu USD.
Vì vậy khi thông tin quy hoạch cảng Trần Đề ở Sóc Trăng được Thủ tướng phê duyệt vào tháng 9/2021, nhiều doanh nghiệp rất vui mừng. Quy mô công trình khoảng 5.400 ha, công suất thiết kế 80-100 triệu tấn mỗi năm, có thể tiếp nhận tàu container tải trọng 100.000 DWT (khoảng 100.000 tấn). Cảng được kỳ vọng kết nối Đồng bằng sông Cửu Long với tuyến hàng hải quốc tế qua Biển Đông, giúp đưa nhanh hàng hóa 13 tỉnh ở đây đi các nước.
Phối hợp cảnh Trần Đề. Ảnh: Công ty Cổ phần Tư vấn xây dựng công trình hàng hải
Ông Lê Tấn Đạt, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng công trình hàng hải, cho rằng việc hình thành cảng Trần Đề còn thu hút hàng hóa từ Campuchia theo tuyến đường thủy nội địa sông Mekong, thay vì dịch chuyển về đoàn cảng ở Đông Nam Bộ như hiện nay, rút ngắn khoảng cách từ 384 km xuống 306 km.
“Cảng biển nước sâu cũng giúp việc nhập khẩu, trung chuyển hơn cho các trung tâm nhiệt điện ở Đồng bằng sông Cửu Long, cụ thể là trung tâm nhiệt điện Long Phú và sông Hậu, khối lượng 11-13 triệu tấn mỗi năm” , anh Đạt nói.
TS Trần Hữu Hiệp (chuyên gia kinh tế) cho rằng đầu tư cảng biển Trần Đề là hướng đi đúng cho sự phát triển lâu dài của vùng. Tuy nhiên, phải tính toán hiệu quả, cảng biển nước sâu mới trở thành điểm hấp dẫn, thu hút nhà đầu tư nước ngoài.
Theo ông Hiệp, thời gian qua miền Tây vất vả đầu tư hơn 10.000 tỷ đồng khai thác kênh Quan Chánh Bố mới (Trà Vinh) nhưng chưa hiệu quả. Vì vậy việc đầu tư cảng Trần Đề cần phải được tính toán kỹ trong mối quan hệ với các cụm cảng, cùng hệ thống giao thông giữa đường biển, sông và bộ ở Đồng bằng sông Cửu Long, mối liên kết các cảng ở Đông Nam bộ.
“TP HCM đang quy hoạch siêu cảng Cần Giờ, Bà Rịa – Vũng Tàu có cảng Cái Mép. Như vậy việc phân vai giữa cảng Trần Đề và các cảng này như thế nào cho phù hợp. Đây không chỉ là chuyện của Sóc Trăng hay sao Đồng bằng sông Cửu Long là phạm vi quốc gia, kể cả chí quốc tế”, TS Hiệp nhận định.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Phương Lam, Giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chi nhánh Cần Thơ (VCCI Cần Thơ), cho biết điều tra về phạm vi, quy mô của một vùng kinh tế, các tỉnh miền Tây cần những công trình cổng giúp phát triển.
Vị trí quy định cổng Trần Đề. Đồ họa: Khánh Hoàng
Tuy nhiên xét về hiệu quả kinh tế, ông Lam lo ngại với tốc độ phát triển của Đồng bằng sông Cửu Long dù có nhanh thì 10-20 năm khó đủ lượng hàng hóa đáp ứng cho cảng quy mô lớn như vậy. Chưa kể với vị trí của Trần Đề, một nửa khu vực miền Tây, từ sông Tiền, sông Hậu đổ về phía nam có thể kết nối tốt, song các địa phương ở khu vực phía bắc không thuận lợi.
Với nhu cầu vốn cho cảng Trần Đề giai đoạn đầu khoảng 50.000 tỷ đồng, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Sóc Trăng Trần Khắc Tâm, nói cần có chính sách đặc thù, vượt trội, dự án cảng mới thành công. Dù kinh tế cảng có tiềm năng lớn, nhưng cơ chế hiện chưa hấp dẫn nhà đầu tư, bởi xây dựng cảng cần nhiều kinh phí nhưng lâu thu hồi vốn.
Thứ Giao Thông Vận Tải Trưởng Nguyễn Xuân Sang, cho biết đến cuối năm nay, nhất là năm 2024, Bộ sẽ hoàn tất quy hoạch vùng nước cảng biển của khu vực và tỉnh Sóc Trăng để trình Chính phủ phê duyệt, sớm triển khai thực hiện dự án cảng Trần Đề.
“Chính phủ đã đưa Trần Đề vào mục tiêu đầu tư phát triển quốc gia. Đây là dự án rất tâm huyết của Chính phủ, Quốc hội để đưa Đồng bằng sông Cửu Long phát triển”, ông nói.
